BAO NHIÊU GIỜ THÌ NÊN THAY LỌC NHỚT, LỌC NHIÊN LIỆU? HƯỚNG DẪN CHI TIẾT TỪ CHUYÊN GIA

Nhiều người cho rằng việc kéo dài thời gian sử dụng lọc thêm một chút sẽ giúp tiết kiệm chi phí. Nhưng thực tế lại hoàn toàn ngược lại. Một chiếc lọc hoạt động quá hạn không chỉ mất đi khả năng bảo vệ mà còn có thể trở thành "kẻ phản bội", trực tiếp gây ra những hỏng hóc nghiêm trọng, dẫn đến chi phí sửa chữa gấp hàng trăm, thậm chí hàng nghìn lần chi phí thay một chiếc lọc mới.

Trong bài phân tích chuyên sâu này, đội ngũ kỹ thuật của Vipec Hoàng Minh sẽ cùng bạn đi sâu vào khoa học đằng sau các khuyến nghị về giờ thay lọc, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đưa ra hướng dẫn chi tiết để bạn có thể xây dựng một lịch trình bảo dưỡng tối ưu.

TẠI SAO KHÔNG NÊN CHỜ ĐẾN KHI LỌC "TẮC"?

Trước khi đi vào con số cụ thể, điều quan trọng nhất là phải loại bỏ tư duy sai lầm: "Chỉ thay lọc khi nó bị tắc". Tại sao?

1. Van an toàn (Bypass Valve) - Con dao hai lưỡi: Như đã phân tích trong bài viết về tác hại của lọc giá rẻ, lọc nhớt được trang bị van an toàn. Khi lọc bị tắc nghẽn quá mức (do quá hạn sử dụng), van này sẽ mở ra để dầu có thể đi tắt qua, đảm bảo động cơ vẫn được bôi trơn. Tuy nhiên, lúc này dầu hoàn toàn không được lọc, mang theo toàn bộ muội than, mạt kim loại mài mòn các chi tiết quan trọng. Máy vẫn chạy, nhưng đang tự "đầu độc" chính mình.

2. Hiệu suất lọc giảm dần theo thời gian: Giấy lọc không chỉ giữ cặn, nó còn có tuổi thọ vật liệu. Theo thời gian, dưới tác động của nhiệt độ, áp suất và các chất hóa học trong dầu/nhiên liệu, cấu trúc của giấy lọc sẽ dần bị suy thoái, giảm khả năng giữ lại các hạt cặn siêu nhỏ. Một chiếc lọc "trông có vẻ sạch" nhưng đã quá hạn có thể vẫn cho phép những hạt mài mòn nguy hiểm đi qua.

3. Nguy cơ lọc bị rách/vỡ (Catastrophic Failure): Lọc hoạt động quá hạn làm tăng chênh lệch áp suất giữa đầu vào và đầu ra. Áp lực này có thể làm rách giấy lọc hoặc phá hủy kết cấu của lọc, đặc biệt là với lọc giá rẻ. Khi đó, toàn bộ cặn bẩn tích tụ sẽ được "xả" ồ ạt vào hệ thống, gây hậu quả khôn lường.

Thay lọc đúng hạn không phải là lãng phí, đó là hành động bảo dưỡng phòng ngừa thông minh nhất để tránh những thiệt hại lớn hơn nhiều.

GIẢI MÃ KHUYẾN NGHỊ CỦA NHÀ SẢN XUẤT - CON SỐ "GIỜ" ĐẾN TỪ ĐÂU?

Các nhà sản xuất động cơ (OEM) và nhà sản xuất lọc đưa ra khuyến nghị về số giờ thay thế dựa trên các thử nghiệm và tính toán phức tạp, xem xét các yếu tố:

- Khả năng giữ cặn (Dirt Holding Capacity) của lọc: Lọc được thiết kế để giữ được một lượng cặn bẩn nhất định trước khi bị tắc nghẽn và chênh lệch áp suất tăng đến mức nguy hiểm (khiến van an toàn mở).

- Tốc độ nhiễm bẩn trung bình của hệ thống: Động cơ hoạt động trong môi trường bụi bẩn nhiều (như công trường) sẽ làm dầu/nhiên liệu nhiễm bẩn nhanh hơn.

- Tốc độ suy thoái của vật liệu lọc: Giấy lọc và các thành phần khác có tuổi thọ nhất định dưới điều kiện vận hành khắc nghiệt.

- Biên độ an toàn: Các khuyến nghị luôn bao gồm một biên độ an toàn để đảm bảo lọc vẫn hoạt động hiệu quả ngay cả trong những điều kiện khắc nghiệt hơn dự kiến.

Con số giờ hoạt động (ví dụ: 250 giờ, 500 giờ) là điểm cân bằng tối ưu giữa việc tận dụng tối đa tuổi thọ của lọc và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hệ thống.

HƯỚNG DẪN CHU KỲ THAY LỌC TIÊU CHUẨN & CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG

Nguyên tắc vàng số 1: Luôn ưu tiên Sách hướng dẫn sử dụng & bảo dưỡng (OMM) của máy! Mỗi nhà sản xuất (Komatsu, Hitachi, Kobelco, Caterpillar, Doosan, Hyundai, Dynapac, Hamm...) có những thiết kế và khuyến nghị riêng cho từng model. Con số trong OMM là đáng tin cậy nhất.

Sự khác biệt giữa các loại máy: Điều quan trọng cần nhấn mạnh là không có một con số giờ chung cho tất cả các loại máy. Xe đào, xe lu, xe ủi, máy xúc lật... dù có thể dùng chung động cơ, nhưng điều kiện vận hành và thiết kế hệ thống lọc lại khác nhau, dẫn đến chu kỳ thay thế khác nhau:

- Xe đào (Excavator): Thường xuyên làm việc trong môi trường cực kỳ bụi bặm. Do đó, lọc gió của xe đào chịu tải nặng nhất và thường có chu kỳ thay thế ngắn hơn đáng kể so với các loại máy khác. OMM có thể yêu cầu kiểm tra hàng ngày và thay thế dựa trên chỉ báo tắc hoặc sau một số giờ nhất định (có thể dưới 500 giờ).

- Xe lu (Road Roller): Môi trường ít bụi hơn, nhưng hệ thống thủy lực (đặc biệt là mạch rung) hoạt động khắc nghiệt. Điều này có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của lọc thủy lực và dầu thủy lực.

- Máy xúc lật (Wheel Loader): Thường xuyên di chuyển và làm việc trong nhiều điều kiện khác nhau, từ bãi vật liệu sạch đến công trường bụi bẩn. Chu kỳ thay lọc cần được xem xét linh hoạt.

Dưới đây là các khoảng chu kỳ thay lọc phổ biến áp dụng cho đa số máy công trình hạng nặng tại thị trường Việt Nam, cùng với phân tích chi tiết các yếu tố ảnh hưởng:

A. Lọc nhớt (Oil Filter)

- Chu kỳ phổ biến: Thường được thay cùng lúc với thay nhớt động cơ, dao động trong khoảng 250 - 500 giờ hoạt động. Nhiều dòng máy Komatsu, Hitachi đời mới khuyến nghị 500 giờ nếu sử dụng dầu nhớt và lọc chính hãng. Các dòng máy cũ hơn hoặc hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt thường là 250 giờ.

- Tại sao phải thay cùng dầu nhớt? Dầu nhớt mới có tính tẩy rửa mạnh, sẽ cuốn trôi cặn bẩn tích tụ trong động cơ. Nếu bạn giữ lại lọc cũ, nó sẽ nhanh chóng bị tắc nghẽn bởi lượng cặn bẩn này và mở van an toàn, làm mất tác dụng của việc thay dầu mới.

- Các yếu tố ảnh hưởng chi tiết:

+ Chất lượng dầu nhớt: Dầu gốc khoáng thông thường sẽ xuống cấp và tạo cặn nhanh hơn dầu bán tổng hợp hoặc tổng hợp hoàn toàn. Dầu đạt cấp chất lượng API cao (ví dụ CK-4) sẽ giữ động cơ sạch hơn.

+ Chất lượng lọc nhớt: Lọc chính hãng (như Donaldson) sử dụng vật liệu lọc cao cấp, diện tích giấy lọc lớn hơn, van an toàn chuẩn xác hơn, cho phép kéo dài chu kỳ thay thế một cách an toàn (trong giới hạn khuyến nghị của OEM) so với lọc giá rẻ.

+ Tình trạng động cơ: Động cơ cũ, đã bị mài mòn sẽ sinh ra nhiều mạt kim loại hơn, làm lọc nhanh bẩn hơn.

+ Môi trường làm việc: Bụi bẩn cao có thể lọt vào hệ thống bôi trơn qua đường nạp khí (nếu lọc gió kém) hoặc các khe hở, làm dầu nhanh nhiễm bẩn.

+ Chất lượng nhiên liệu: Nhiên liệu chứa nhiều lưu huỳnh sẽ tạo ra axit trong quá trình cháy, làm dầu nhanh bị oxy hóa và tạo cặn.

B. Lọc nhiên liệu (Fuel Filter)

- Chu kỳ phổ biến: Hệ thống lọc nhiên liệu (bao gồm cả lọc tách nước/lọc thô và lọc tinh) thường được khuyến nghị thay thế sau mỗi 500 giờ hoạt động. Một số OEM có thể khuyến nghị 250 giờ hoặc 1000 giờ tùy theo thiết kế hệ thống và chất lượng lọc. Nhiều hệ thống Common Rail hiện đại yêu cầu thay lọc tinh sau mỗi 500 giờ để đảm bảo độ sạch nhiên liệu tối đa. Xe đào làm việc liên tục ở vùng sâu, nhiên liệu kém có thể cần thay lọc thô sau 250 giờ.

- Tại sao cần thay cả bộ lọc thô và lọc tinh? Lọc thô đảm nhiệm việc tách nước và cặn lớn, bảo vệ bơm tiếp vận. Lọc tinh giữ lại các hạt siêu nhỏ, bảo vệ bơm cao áp và kim phun. Bỏ qua một trong hai đều đặt hệ thống vào tình trạng nguy hiểm.

- Các yếu tố ảnh hưởng chi tiết:

+ Chất lượng nhiên liệu đầu vào: Đây là yếu tố quan trọng nhất tại Việt Nam. Nhiên liệu diesel chứa nhiều nước, cặn bẩn, parafin (gây đông vào mùa lạnh) sẽ làm lọc tắc nghẽn cực kỳ nhanh chóng. Việc thường xuyên xả nước ở cốc lọc thô là bắt buộc.

+ Tình trạng thùng chứa nhiên liệu: Thùng bị bẩn, rỉ sét sẽ liên tục cung cấp cặn bẩn cho hệ thống.

+ Môi trường làm việc: Độ ẩm cao làm tăng nguy cơ nước ngưng tụ trong thùng dầu. Bụi bẩn có thể xâm nhập khi tiếp nhiên liệu.

+ Chất lượng lọc nhiên liệu: Lọc nhiên liệu chính hãng Donaldson với công nghệ tách nước Synteq™ hoặc vật liệu lọc đa lớp sẽ bảo vệ hệ thống hiệu quả hơn và có tuổi thọ đúng như thiết kế, khác biệt hoàn toàn so với lọc nhiên liệu giá rẻ.

LỜI KHUYÊN TỪ CHUYÊN GIA - XÂY DỰNG LỊCH TRÌNH TỐI ƯU

1. Luôn bắt đầu từ sách hướng dẫn sử dụng: Đây là tài liệu quan trọng nhất, chứa đựng khuyến nghị chính xác cho model máy của bạn.

2. Đánh giá điều kiện vận hành thực tế: Nếu máy thường xuyên hoạt động trong môi trường khắc nghiệt (quá bụi, quá ẩm, nhiên liệu không đảm bảo), hãy cân nhắc rút ngắn chu kỳ thay lọc so với khuyến nghị tiêu chuẩn (ví dụ: thay lọc nhớt sau 200 giờ thay vì 250giờ).

3. Sử dụng lọc chính hãng chất lượng cao: Lọc chính hãng Donaldson không chỉ có hiệu suất lọc vượt trội mà còn có tuổi thọ đúng như thiết kế, giúp bạn tuân thủ lịch trình bảo dưỡng một cách tin cậy. Việc phân biệt lọc Donaldson chính hãng là cực kỳ quan trọng.

4. Kết hợp phân tích mẫu dầu: Đây là phương pháp khoa học nhất để đánh giá tình trạng thực tế của dầu và hệ thống. Kết quả phân tích có thể giúp bạn tinh chỉnh chu kỳ thay dầu và lọc một cách tối ưu nhất.

5. Ghi chép nhật ký bảo dưỡng: Luôn ghi lại ngày giờ thay thế các loại lọc để theo dõi và lập kế hoạch cho lần thay thế tiếp theo.

Giải Pháp Từ Vipec Hoàng Minh

- Cung cấp lọc chính hãng Donaldson: Đảm bảo chất lượng và tuổi thọ đúng chuẩn.

- Tư vấn lịch trình bảo dưỡng: Dựa trên model máy và điều kiện vận hành thực tế của bạn.

- Dịch vụ thay thế chuyên nghiệp: Thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, đảm bảo hệ thống được bảo vệ tối ưu.

- Dịch vụ phân tích mẫu dầu: Giúp bạn đưa ra quyết định bảo dưỡng dựa trên dữ liệu khoa học.

Việc thay lọc nhớt, lọc nhiên liệu đúng hạn không phải là một chi phí phát sinh, mà là một khoản đầu tư bắt buộc để bảo vệ động cơ và tối ưu hóa hiệu quả vận hành. Đừng bao giờ đánh đổi sự an toàn của hệ thống chỉ vì muốn kéo dài thời gian sử dụng lọc thêm vài chục giờ. Hãy tuân thủ khuyến nghị của nhà sản xuất, lựa chọn sản phẩm chất lượng và hợp tác với đối tác bảo dưỡng chuyên nghiệp như Vipec Hoàng Minh để đảm bảo cỗ máy của bạn luôn hoạt động bền bỉ và hiệu quả.