5 MẸO VẬN HÀNH GIÚP TIẾT KIỆM NHIÊN LIỆU TỨC THÌ CHO MÁY MÓC CÔNG TRÌNH
Giá dầu diesel luôn là một trong những gánh nặng chi phí lớn nhất đối với mọi doanh nghiệp xây dựng. Chúng ta thường tập trung vào việc bảo dưỡng định kỳ - thay lọc nhớt, lọc nhiên liệu, sử dụng dầu nhớt mỡ chất lượng - và coi đó là cách duy nhất để tối ưu hiệu suất. Tuy nhiên, bảo dưỡng tốt mới chỉ là điều kiện cần. Yếu tố quyết định trực tiếp đến hóa đơn nhiên liệu hàng tháng của bạn chính là kỹ thuật và thói quen vận hành.
Một người vận hành thiếu kinh nghiệm hoặc có thói quen xấu có thể "đốt" thêm 15-20% nhiên liệu so với một người vận hành chuyên nghiệp, trên cùng một cỗ máy, trong cùng một điều kiện làm việc. Tin tốt là, 5 mẹo vận hành dưới đây hoàn toàn có thể áp dụng "tức thì" và mang lại hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu rõ rệt ngay lập tức.
GIẢM THỜI GIAN CHẠY KHÔNG TẢI (IDLING)
Đây là mẹo quan trọng nhất, dễ thực hiện nhất và mang lại hiệu quả tức thì nhất.
- Tại sao nó lãng phí? Chạy không tải (Idling) là khi động cơ nổ máy nhưng máy không di chuyển và không thực hiện bất kỳ thao tác công tác nào (không đào, không ủi, không lu rung). Ở chế độ này, động cơ vẫn tiêu thụ một lượng nhiên liệu đáng kể (từ 3-5 lít/giờ, tùy thuộc vào kích thước động cơ và việc có sử dụng điều hòa hay không) nhưng lại không sinh ra bất kỳ một đồng doanh thu nào.
- Lầm tưởng phổ biến: Nhiều người vận hành có thói quen để máy nổ không tải trong thời gian dài với suy nghĩ "làm nóng máy" hoặc "để máy nghỉ một chút". Thực tế, động cơ diesel hiện đại không cần quá 3-5 phút để làm nóng trước khi bắt đầu làm việc nhẹ nhàng. Việc để máy nổ hàng giờ trong lúc chờ xe tải hoặc nghỉ trưa là cực kỳ lãng phí.
- Bài toán chi phí (Ví dụ thực tế):
+ Giả sử một động cơ máy xúc tiêu thụ trung bình 4 lít/giờ khi chạy không tải.
+ Một ngày làm việc, người vận hành để máy nổ không tải tổng cộng 2 giờ (nghỉ trưa, chờ xe, nghe điện thoại...).
+ Lãng phí mỗi ngày: 4 lít/giờ x 2 giờ = 8 lít dầu.
+ Chi phí lãng phí: 8 lít x 25.000 VNĐ/lít = 200.000 VNĐ/ngày.
+ Một tháng (26 ngày làm việc): 200.000 x 26 = 5.200.000 VNĐ.
+ Một năm, bạn đang "đốt" đi: 57.200.000 VNĐ chỉ vì thói quen chạy không tải!
- Hành động tức thì:
+ Quy tắc 5 phút: Nếu bạn dự đoán máy sẽ dừng chờ quá 5 phút, hãy tắt máy.
+ Sử dụng chế độ Auto-Idle: Hầu hết các máy đào, máy xúc lật đời mới đều có chế độ Tự động Giảm Ga (Auto-Idle). Hãy luôn bật chế độ này. Nó sẽ tự động giảm vòng tua máy xuống mức không tải thấp sau vài giây không thao tác.
TỐI ƯU HÓA VÒNG TUA MÁY (RPM)
Thói quen "ga sàn" (luôn đẩy ga lên 100% bất kể tải trọng) là một thói quen cực kỳ tốn nhiên liệu.
- Tại sao ga sàn lại tốn? Mức tiêu thụ nhiên liệu của động cơ không tuyến tính với công suất. Động cơ diesel đạt hiệu suất sử dụng nhiên liệu tốt nhất (Best Specific Fuel Consumption - BSFC) ở dải vòng tua máy tạo ra mô-men xoắn (torque) cực đại, chứ không phải ở vòng tua máy tạo ra công suất (mã lực) cực đại (vốn thường ở mức RPM cao hơn).
- Lợi ích của Chế độ Eco-Mode: Các "Chế độ Tiết kiệm" (Eco-Mode) trên máy móc hiện đại hoạt động bằng cách giới hạn vòng tua máy tối đa, "ép" động cơ làm việc trong dải hiệu suất cao (gần đỉnh mô-men xoắn).
- Bài toán chi phí (Ví dụ thực tế):
+ Giả sử máy của bạn tiêu thụ trung bình 10 lít/giờ ở chế độ "ga sàn" (Power Mode) nhưng chỉ tiêu thụ 9 lít/giờ ở chế độ "Eco-Mode" (Tiết kiệm) cho cùng một khối lượng công việc xúc đất thông thường.
+ Mức tiết kiệm: 1 lít/giờ.
+ Một ngày làm việc 8 giờ: 1 lít/giờ x 8 giờ = 8 lít dầu.
+ Chi phí tiết kiệm: 8 lít x 25.000 VNĐ/lít = 200.000 VNĐ/ngày.
+ Một năm, bạn có thể tiết kiệm: 57.200.000 VNĐ chỉ bằng cách nhấn nút "Eco".
- Hành động tức thì:
+ Sử dụng Eco-Mode: Trừ khi bạn đang làm việc trong điều kiện tải nặng 100% (ví dụ: cạy đá cứng), hãy luôn ưu tiên sử dụng Chế độ Tiết kiệm (Eco-Mode) hoặc Chế độ Tiêu chuẩn (Standard Mode).
+ "Lái bằng tai": Học cách lắng nghe động cơ. Nếu động cơ không có dấu hiệu "gồng sức" hay bị lì, yếu tải, điều đó có nghĩa là bạn không cần phải đạp ga thêm.
TỐI ƯU HÓA VỊ TRÍ & CHU TRÌNH
Wasted movement = Wasted fuel (Chuyển động lãng phí = Nhiên liệu lãng phí).
- Hai thao tác tiêu tốn nhiều nhiên liệu nhất (ngoài công tác) là di chuyển (travel) và quay toa (swing) (đối với máy đào). Mỗi lần di chuyển máy không cần thiết, mỗi độ quay toa thừa đều là nhiên liệu bị đốt đi.
+ Ví dụ thực tế: Một chiếc máy đào xúc đất lên xe tải.
* Kịch bản A (Kém hiệu quả): Máy đỗ xa, góc quay toa 90 độ, chu trình làm việc 25 giây/gầu.
* Kịch bản B (Hiệu quả): Đưa xe tải lại gần, góc quay toa chỉ 45 độ, chu trình làm việc giảm còn 20 giây/gầu.
+ Kết quả: Kịch bản B nhanh hơn 20%. Điều này có nghĩa là bạn hoàn thành công việc sớm hơn, hoặc xúc được nhiều xe hơn trong cùng một ngày, với cùng một lượng nhiên liệu tiêu thụ cơ bản. Lãng phí 5 giây trong mỗi chu trình, lặp lại hàng trăm lần, chính là lãng phí hàng chục lít dầu mỗi ngày.
- Hành động tức thì:
+ Với Máy Đào: Lập kế hoạch vị trí đỗ máy. Đặt xe tải ở vị trí tối ưu (góc quay toa 30-60 độ là lý tưởng). Đào hết một khu vực trước khi di chuyển sang khu vực khác.
+ Với Máy Ủi/Xúc Lật: Lập kế hoạch đường ủi/xúc. Ủi theo đường thẳng ngắn nhất, tránh quay vòng hoặc đổi hướng liên tục. Tận dụng trọng lực khi ủi xuống dốc.
TRÁNH SỐC TẢI THỦY LỰC
- Bạn có thường xuyên nghe thấy tiếng "két... két..." lớn khi gầu chạm đất hoặc khi nâng hết hành trình xi lanh không? Đó là tiếng của van an toàn (relief valve) thủy lực đang mở ra. Khi van an toàn mở, 100% lưu lượng của bơm thủy lực đang được xả thẳng về thùng, toàn bộ năng lượng của động cơ lúc đó được chuyển hóa 100% thành nhiệt, và 0% thành công cơ học.
- Hậu quả kép (Bài toán chi phí):
1. Lãng phí nhiên liệu tức thì: Động cơ đang "gồng" lên để bơm dầu (tiêu thụ nhiên liệu ở mức cao), và toàn bộ số dầu đó bị "vứt đi" dưới dạng nhiệt. Mỗi giây van an toàn kêu là mỗi giây bạn "đốt" nhiên liệu vô ích.
2. Gây quá nhiệt (Chi phí dài hạn): Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng quá nhiệt hệ thống thủy lực. Dầu nóng lên, loãng ra, gây mài mòn bơm và van, làm giảm hiệu suất chung của máy. Một hệ thống thủy lực "bệnh" sẽ bị rò rỉ bên trong, buộc động cơ phải làm việc nặng nhọc hơn (tốn nhiều nhiên liệu hơn) để đạt được cùng một lực nâng gầu hết sức. Giảm ga và thao tác nhẹ nhàng khi xi lanh gần hết hành trình. Nghe thấy tiếng van an toàn "kêu" chính là bạn đang nghe thấy tiếng tiền bị đốt!
KIỂM TRA HÀNG NGÀY
Đây là mẹo kết nối trực tiếp giữa vận hành và bảo dưỡng. Vận hành một cỗ máy không ở trong tình trạng kỹ thuật tốt nhất là cách lãng phí nhiên liệu nhanh nhất.
- Một cỗ máy "bệnh" sẽ cần nhiều nhiên liệu hơn để thực hiện cùng một công việc.
+ "Lá phổi" bị nghẹt: Một chiếc lọc gió bẩn làm động cơ thiếu không khí, dẫn đến nhiên liệu cháy không hết, sinh khói đen và lãng phí nhiên liệu.
+ "Chân" bị ghì: Vận hành với xích quá căng (trên máy đào/ủi) làm tăng ma sát và tải trọng lên hệ thống truyền động. Vận hành lốp non (trên máy xúc lật/xe lu lốp) làm tăng lực cản lăn. Cả hai đều buộc động cơ phải làm việc nặng nhọc hơn và "uống" nhiều dầu hơn. (Tham khảo bài Bảo Dưỡng khung gầm của chúng tôi).
- Hành động tức thì: Biến việc kiểm tra 3 mục này thành thói quen HÀNG NGÀY trước khi vận hành:
1. Kiểm tra chỉ báo tắc lọc gió.
2. Kiểm tra độ chùng xích (bằng mắt thường).
3. Kiểm tra áp suất lốp (đối với máy bánh lốp).
Bảo dưỡng định kỳ với các sản phẩm chất lượng như dầu nhớt, mỡ bôi trơn (Doga Lithium MP, Palco Chassis Grease) và lọc chính hãng là nền tảng vững chắc. Nhưng 5 mẹo vận hành trên mới là yếu tố quyết định giúp bạn biến cỗ máy của mình thành một công cụ kiếm tiền hiệu quả.
Tiết kiệm nhiên liệu là sự kết hợp giữa một cỗ máy khỏe mạnh và một người vận hành thông thái. Tam Hoàng Minh tự hào cung cấp cho bạn nền tảng tốt nhất với các sản phẩm dầu, mỡ, lọc chất lượng cao. Phần còn lại, nằm trong chính tay lái của bạn! Hãy áp dụng 5 mẹo này ngay hôm nay và theo dõi hóa đơn nhiên liệu của bạn thay đổi.
